Libya bildi�iniz gibi de�il 

GENEL B�LG�LER
Ba�kent : Trablus
Y�z�l��m� : 1.759.540 km�
N�fusu : 6 milyon (N�fusun yakla��k 1.5 milyonu yabanc�lardan olu�uyor) 
Resmi Dil : Arap�a
Ba�l�ca �ehirleri : Bingazi, Misurata, Zuwarah, Al-Khums, Sebha 
�klim : Yazlar� s�cak ve kurak, k���n ya���l� ve �l�k. 
En y�ksek s�cakl�k 45 �C, en d���k s�cakl�k 2 �C. 
GSMH : 11 milyar ABD Dolar�
Ki�i Ba��na GSY�H : 2 bin ABD Dolar�
Enflasyon Oran� : % 30 (2000) 
Para Birimi ve Paritesi : 1 ABD Dolar�=1.63 Libya Dinar� (Ocak 2001)

Libya, 1961 y�l�na kadar d�nyan�n en fakir �lkelerinden biriydi, petrol ihrac�yla birlikte 80�li y�llarda zenginle�meye ba�lad�. �lkeyi zenginle�tiren petrol, bir s�re sonra ekonominin bozulmas�na neden oldu. Petrol fiyatlar�ndaki d��me ve Birle�mi� Milletler ambargosu nedeniyle ekonomi istikrars�z bir g�r�nt� �izmeye ba�lad�. 

Ve bug�n� Libya, ambargonun kald�r�lmas�n�n ard�ndan yeni bir ba�lang�� yap�yor. Ekonomik yapt�r�mlar�n �lke ekonomisine verdi�i zarar�n giderilmesi, ticari ili�kilerin geli�tirilmesi, sanayi ve teknoloji yat�r�mlar� yap�lmas� amac�yla �talya, Almanya, Fransa, �ngiltere, �spanya gibi Avrupa �lkelerine kucak a��yor. �zel sekt�r� geli�tirme �abalar� kapsam�nda ba�ta tar�m ve ticaret olmak �zere bankac�l�k, nakliyat, imalat sanayi, e�itim, sa�l�k ve di�er hizmetleri te�vik ediyor. 

Libya�n�n co�rafi konumu itibariyle en b�y�k avantaj� Akdeniz k�y�s�nda bulunmas�. �lkenin can damar� olan ham petrol boru hatlar�yla Akdeniz�e aktar�l�yor ve Akdeniz�in kuzeyindeki �lkelere pazarlan�yor. Kom�u �lkeler M�s�r, Tunus ve Cezayir ile iyi bir karayolu ba�lant�s� yan�nda deniz ula��m imk�nlar� da var.

Tahminlere g�re Libya�n�n 29.5 milyar varil ham petrol rezervi bulunuyor. Y�ll�k 522 milyon varil civar�nda �retim yap�ld��� g�z �n�ne al�nd���nda 53 y�ll�k ham petrol rezervinin oldu�u belirtiliyor. Libya petrol�n�n kalitesi iyi oldu�undan en b�y�k al�c�lar Avrupa �lkeleri. 

Libya�da kayda de�er bir sanayi �retimi oldu�u s�ylenemez. Konserve sebze, meyve ve bal�k, yemeklik tuz, sigara, temizlik maddeleri, ayakkab�, tekstil, beyaz e�ya, otomotiv montaj, plastik ve demir boru, cam ve yap� ta�lar� �retimi yapan tesisler bulunmakla birlikte bu tesisler olduk�a d���k kapasitelerle �al���yor. 

Tar�m
Libya, petrol gelirlerinin �nemli bir b�l�m�n� tar�m sekt�r�n�n geli�tirilmesine ve b�y�k sulama projeleriyle �retimi art�rmaya �al��mas�na ra�men g�da �retiminde kendine yeterli bir �lke de�il. Sulanabilir tar�m arazisinin art�r�lmas� i�in uygulanmaya ba�lanan ve �nemli bir k�sm� biten �B�y�k Suni Nehir Projesi�nin 30 milyar dolara mal olaca�� bildiriliyor. Yap�m�na �n�m�zdeki g�nlerde ba�lanacak ���nc� b�l�m�n 10 y�lda tamamlanmas� bekleniyor. 

�lkede ba�l�ca iki tar�m alan� bulunuyor: Libya�n�n kuzeydo�usundaki Jebel Akhdar b�lgesi (zeytin, �z�m ve tah�l �r�nleri �retimi) ile hurma, zeytin ve narenciye �retiminin yap�ld��� Trablus b�lgesi. Libya�n�n toplam tar�msal �retiminin y�zde 80�inden fazlas� bu b�lgelerde ger�ekle�tiriliyor. 

Tar�m, orman, bal�k��l�k sekt�r� Gayri Safi Milli Has�la�n�n y�zde 10�dan daha az�n� sa�l�yor ve bu sekt�rlerde toplam i�g�c�n�n y�zde 13�� istihdam ediliyor. 

�thalat�n y�zde 20�sini g�da maddeleri olu�tururken, Libya�n�n taze sebzede kendine yeterli hale gelse bile hububat, bakliyat �r�nleri ithalat�na uzun bir s�re daha devam edece�i kaydediliyor. 

Et ihtiyac� ithalatla kar��lan�yor, kurban bayramlar�nda canl� hayvan da ithal ediliyor. 

Turizm
Turizm potansiyeli bak�m�ndan geni� olanaklara sahip olan Libya, gerekli altyap�n�n olu�turulamamas� nedeniyle bu gelirden yoksun bulunuyor. 2 bin km. uzunlu�undaki Akdeniz sahilinde turizme y�nelik tesis bulunmad��� s�ylenebilir. Turizmin �nemini anlayan �lke, Kas�m 2000�de a��klanan 35 milyar dolarl�k �Yeni Yat�r�m ve Kalk�nma Program��n�n 10 milyarl�k b�l�m� turizm yat�r�mlar�na ay�rma karar� ald�. 

Ba�l�ca ihra� maddeleri: Petrol ve petrol �r�nleri, do�algaz, hayvan derileri, yerf�st���, badem, hurda metal

Ba�l�ca ithal maddeleri: Makine ve ta��mac�l�k ekipmanlar�, i�lenmi� maddeler, yiyecek ve canl� hayvanlar, kimyasal ve t�bbi �r�nler, hammaddeler, madensel yak�tlar ve yat�r�m mallar�

�hracat�nda ba�l�ca �lkeler: �talya, Almanya, �spanya, T�rkiye, Fransa, Yunanistan, �svi�re, �ngiltere

�thalat�nda ba�l�ca �lkeler: �talya, Almanya, Fransa, �ngiltere, T�rkiye, Japonya, Tunus, �svi�re, G�ney Kore


Afrika Birli�i�ne do�ru 

Afrika Birli�i kurmak i�in yo�un siyasi �aba g�steren Libya, Afrika �lkeleri ile olduk�a yak�n ili�ki i�inde. 
Merkezi Trablus�ta bulunan Sahil ve Sahra Devletleri Toplulu�u (SIN-SAD), Cibuti, Gambiya, Burkina Faso, Senegal, �ad, Mali, Nijer, Sudan, Eritre, Orta Afrika Cumhuriyeti�nden olu�uyor. M�s�r ve Tunus�un g�zlemci olarak kat�ld��� bu topluluk, ilerde Avrupa Birli�i�nde oldu�u gibi g�mr�k birli�ini ger�ekle�tirmeyi ama�l�yor. SIN-SAD, Afrika Birli�i�ne ilk ad�m olarak de�erlendiriliyor.
1962 y�l�nda Petrol �hra� Eden �lkeler Te�kilat��na (OPEC) �ye olan Libya, Petrol �hra� Eden Arap �lkeleri, Afrika Petrol �reticileri Birli�i, Arap-Ma�rib Birli�i, Arab Birli�i ve �slam �lkeleri Te�kilat��na da �ye. 

Y�z y�ze g�r��mek �nemli 

Libya�da ba�ta temel g�da maddeleri olmak �zere tekstil �r�nleri, ula��m ara�lar�, temizlik maddeleri, ev e�yalar� vb. mallar �o�unlukla devlet kurulu�lar� taraf�ndan ithal ediliyor. Al�mlar i�in ihale a��l�yor ve ihaleye �nceden tescilini yapt�ran firmalar �a�r�l�yor. Firmalar�n se�iminde olduk�a titiz davran�l�yor. 
Firma ve �r�nle ilgili Arap�a-�ngilizce dillerinde haz�rlanarak Libya konsolosluklar�nca onaylanm�� dok�man-katalog istendi�i gibi firma yetkililerinin Libya�ya giderek mal al�m� yapan devlet kurulu�lar� ve �zel firmalarla birebir g�r��meleri daha etkili oluyor. 
Libya ile ticari faaliyette bulunacak firmalar�m�z�n mallar�n zaman�nda teslim edilmesine, ambalaj�na, �zellikle numune ve sipari� standard�na uygun olarak mal g�nderilmesine �zen g�stermesi gerekiyor.

T�RK�YE-L�BYA T�CAR� �L��K�LER� 

Libya Ticaret M��avirli�imizden al�nan bilgiye g�re, Libya ile 1965 y�l�nda ba�layan ticari ili�kilerimiz 1975 y�l�ndan itibaren h�zla geli�meye ba�lad� ve 1981�de en y�ksek d�zeye ula�t�. Bu y�lda ihracat�m�z 442 milyon dolar, ithalat�m�z 790 milyon dolar olarak ger�ekle�ti. Ancak 1981 y�l�ndan itibaren d�nya petrol piyasalar�nda ya�anan kriz ve petrol fiyatlar�n�n d��mesi nedeniyle Libya�n�n petrol gelirlerinin azalmas�na ba�l� olarak bu �lkeye y�nelik ihracat�m�z azalmaya ba�lad�. 

1999�da patlama 
�ki �lke ticaret hacmi 1999 y�l�nda 641 milyon dolara, Ocak-A�ustos 2000 d�neminde ise 494 milyon dolara ula�t�. Bu rakamlara g�re Libya, 1999�da ticaretimizin en �ok art�� g�sterdi�i ilk 5 �lke aras�nda yer ald� ve T�rkiye, Libya�n�n ithalat yapt��� �lkeler aras�nda ise 8. S�raya y�kseldi. 

T�rkiye, Libya�dan ham petrol, kimyasal �r�nler ve deri ithal ederken, bu �lkeye ba�ta tekstil ve g�da maddeleri olmak �zere in�aat malzemeleri, beyaz e�ya ve elektrikli cihazlar sat�yor. 

Halen 5 bin T�rk i��inin �al��t��� Libya�da T�rklerin istihdam edildi�i ana sekt�r in�aat. Zaten �lkede tar�m, in�aat sekt�r�n�n yan� s�ra otel, lokanta ve temizlik i�leri yabanc� yat�r�mc�lar taraf�ndan yap�l�yor. 

Libya�da T�rk mallar�n�n kalite ve fiyat a��s�ndan cazip oldu�u g�r��� yayg�nd�r. T�ketim al��kanl�klar�n�n benzemesi �r�nlerimize g�sterilen ilgiyi art�r�yor. Tunus, M�s�r, Malta, Fas ve Birle�ik Arap Emirlikleri gibi ���nc� �lkeler �zerinden T�rk men�eili mallar�n Libya�ya giri� yapt��� biliniyor. 

T�rkiye�ye turizm teklifi 
Libya ile ekonomik ili�kilerimizin en �nemli unsurunu m�teahhitlerimizin 1975 y�l�ndan beri s�rd�rd�kleri faaliyetler olu�turuyor. Alacaklar�n �denmemesi nedeniyle donma noktas�na gelen ili�kiler 2001 y�l� itibariyle yeniden eski g�nlerine d�nece�e benziyor. 

D��i�leri Bakan� �smail Cem�in ocak ay�nda Libya�ya yapt��� ziyaret �nemli geli�melere sahne oldu. Libya, Avrupal� yat�r�mc�lar� da davet etti�i 35 milyar dolarl�k �Yeni Yat�r�m ve Kalk�nma Program�� i�in T�rkiye�nin de devreye girmesini istedi. Libya�n�n T�rkiye�yle Akdeniz k�y� �eridinde in�a edilecek yeni turistik tesislerle ilgili ortak yat�r�m ve i�birli�i yapmas� g�ndemde. 

Bakan Cem�in ziyaretinde 200 milyon dolarl�k m�teahhit alaca��n�n 40 milyon dolar�n�n �denmesi, kalan�n�n mahsupla�mayla tasfiyesi konusunda anla�ma sa�land�. 


Bavul ticaretinde yeni rota
Bingazi ile �zmir aras�nda d�zenlen gemi seferleri ise hem turizm hem de bavul ticareti i�in b�y�k �nem ta��yor. Y�lda 10 bin dolay�nda Libya vatanda�� turistik ama�l� olarak T�rkiye�ye geliyor ve bavul ticareti yoluyla tekstil �r�nleri, mutfak e�yalar� ve g�da maddeleri al�m� yap�yor. A��rl�kl� tekstil �r�nlerini kapsayan bavul ticaretinin ge�en y�l 120 milyon dolar civar�nda oldu�u tahmin ediliyor.


TPAO Libya�da petrol ar�yor 
T�rkiye-Libya 18. D�nem Karma Ekonomik Komisyon toplant�s�nda �imento sanayi, m�hendislik, gemi in�a sanayi ile g�bre sanayi alanlar�nda i�birli�i yap�lmas� kararla�t�r�ld�. Ticaret hacminin kar��l�kl� olarak birer milyar dolar olmak �zere 2 milyar dolara ��kar�lmas�na ili�kin ticaret anla�mas� ise 23 Kas�m 1998�de y�r�rl��e girdi. 

T�rkiye Petrolleri Anonim Ortakl��� (TPAO) ile Libya Petrol �irketi aras�nda imzalanan ve 30 milyon dolarl�k yat�r�m� �ng�ren anla�ma uyar�nca TPAO, 2001 y�l�ndan itibaren iki �nemli sahada petrol aramaya ba�lad�. 

Libya, T�PRAޒ�n d���k navlun �creti nedeniyle uygun fiyatlarla ham petrol temin etti�i 5-6 �lkeden biri. 

Trablus Fuar��na ��karma

T�rkiye-Libya ili�kilerindeki hava, ba�kent Trablus�ta yap�lacak uluslararas� fuara da yans�d�. T�rkiye ulusal kat�l�m�n� Forum�un ger�ekle�tirdi�i Trablus Uluslararas� Fuar� 2-12 Nisan tarihlerinde a��k olacak. Fuara ba�vuran firmalar�n say�s� her ge�en g�n artarken, kat�l�m� kesinle�enler Ram D�� Ticaret, Ar�elik, Evyap, Superlit Boru, Merosa, Akmaya, U�ur So�utma Makineleri, Uluba� Madeni E�ya, Sar�ta� Makine, ASC Sabun, Dalan Kimya, Rotopak, Cesan, Anadolu Isuzu, Karakaya Tekstil olarak s�ralan�yor. Fuar� devlet ve KOSGEB destekliyor.