AFR�KA PAZARINA A�ILAN KAPI: MISIR

 


 
GENEL B�LG�LER  
Ba�kent Kahire
Y�z�l��m� 1.002.000 km�
N�fus 69.5 milyon
Resmi Dil Arap�a
�klim Kuru iklim (K���n 18 �C, yaz�n en y�ksek 43 �C)
GSMH 274 milyar dolar
Y�ll�k B�y�me Oran� % 5
Enflasyon  % 3
Para Birimi M�s�r Liras�
1 ABD Dolar� 4.16 M�s�r Liras�
D�� Bor� 22,9 milyar dolar

Afrika'n�n en b�y�k ekonomisine sahip olan M�s�r'�n petrol ve do�algaz rezervleri, tar�ma uygun iklim �artlar� ve �nemli bir i� pazar� bulunmaktad�r. Ekonomik konularda daha �ok Arap d�nyas� ile birle�mi� durumda olup, �yesi oldu�u Arap Birli�i'nin liderli�ine oynayan M�s�r, AB'ye girmek i�in de yo�un �aba harcamaktad�r. Ge�en haziran ay�nda AB ile Ekonomik Ortakl�k Senedi imzalayan M�s�r'�n AB ile ortakl�k s�recinin 16 y�l alaca�� ifade edilmektedir.

M�s�r'da n�fusun b�y�k �o�unlu�u Nil Vadisi �zerinde ya�arken, Kahire 20 milyona yakla�an n�fusuyla d�nyan�n en b�y�k kentlerinden biridir. Kahire d���nda �skenderiye, Port Sait, Mansura, Mahalla, Zagazig, Beni Suef, Asyut, Sohag, Qena, Luxor, �sna, �tfu, Aswan da �lkede n�fus ve ticaret a��s�ndan �nemli �ehirlerdir.


GENEL EKONOM�K YAPI
Ekonomik istikrar�n� kararl� bir �ekilde s�rd�ren M�s�r, 1991 y�l�nda yeni bir ekonomik reform paketi haz�rlam��t�r. Uluslararas� Para Fonu (IMF) ile yapt��� stand-by anla�mas� ve Geni�letilmi� Fon Kolayl�klar� Anla�mas�'n�n ard�ndan M�s�r h�k�meti, ekonomik reform program�n� uygulamaya koymu�tur. Bu programla �zelle�tirme, ticaretin serbestle�tirilmesi ve b�rokratik k�s�tlamalar�n kald�r�larak devletin ekonomideki etkinli�inin s�n�rland�r�lmas� hedeflenmekte ve enflasyonun d���r�lerek d�viz rezervlerinin art�r�lmas� �ng�r�lmektedir.
Uluslararas� rating kurulu�u S&P taraf�ndan, 2001 y�l� ocak ay�nda haz�rlanan raporda, M�s�r'�n uygulad��� reform program�n�n uygunlu�u ve ekonomideki geli�menin yabanc� yat�r�mc�lara g�ven verdi�i noktas�nda durulmu�tur. Raporda, M�s�r Merkez Bankas� ihtiyatlar�n�n �lkenin 7 ayl�k ithalat�n� kar��layacak d�zeyde oldu�u, ge�en d�rt y�lda ekonominin % 4.5 oran�nda b�y�me kaydetti�i, b�t�e harcamalar�n�n �effafla�t���, verginin yayg�nla�t�r�ld��� ve vergi gelirlerinin artt��� belirtilmi�tir. �hracat gelirlerinde iyile�me oldu�unun alt� �izilen raporda, i� bor�lar�n 180 milyar M�s�r Liras�'na ula�arak i� bor�lanma riskinin artt��� ifade edilmi�tir.
�lkede, �zel sekt�r tar�m, madencilik, petrol, in�aat, turizm gibi paraya d�n��en i� alanlar�n� yat�r�m hedefi olarak se�mi�tir. Ancak �ehirlerin altyap� hizmetlerinde t�m yat�r�mlar kamuya aittir. Kamunun toplam yat�r�mlar i�indeki pay� �zel sekt�rden azd�r. �zel sekt�r�n riskli buldu�u alanlarda ise kamunun yat�r�m pay� artmaktad�r.
�lkenin 1980'li y�llarda 46 milyar dolara ula�an d�� borcunun da 22,9 dolara geriledi�i a��klanm��t�r.


Turizm
M�s�r, eski Firavun medeniyetleri ve �slam medeniyeti ile Akdeniz ve K�z�ldeniz k�y�lar�ndan �nemli gelir sa�lamaktad�r. �lkede yakla��k 100.000 yatak kapasiteli turistik tesis bulunmaktad�r.
�lkenin temel gelir kaynaklar�ndan biri de S�vey� Kanal�'d�r. Kanal, b�lgeden b�lgeye petrol, do�algaz, yolcu ve e�ya ta��yan t�m deniz ara�lar� i�in ge�i� yoludur.

Tar�m
GSY�H'nin y�zde 16's� tar�m sekt�r�nden elde edilmektedir. �lkenin toplam arazisinin y�zde 95'inin ��l olmas� nedeniyle sadece y�zde 4'� ekilebilir araziye sahiptir.
Tar�m, Nil Nehri boyunca ve Nil Nehri'nin Akdeniz'e d�k�ld��� geni� deltada yap�lmakta olup bu delta d�nyan�n en verimli deltas� durumundad�r. �lkede baz� �r�nlerde y�lda iki kez �r�n al�m� m�mk�nd�r.
Pamuk, pirin�, �ekerkam���, ya�l� tohumlar, sebze ve meyveler tar�msal �retimin en �nemli kalemleridir. D�nyan�n en iyi cins uzun elyafl� pamu�u M�s�r'da �retilmekte ve ihracat kalemleri aras�nda pamu�un �nemli bir yeri bulunmaktad�r.

Sanayi
Sanayi sekt�r� GSY�H'nin y�zde 18'ini olu�turmaktad�r. �lkede geli�mi� bir sanayi oldu�undan s�z etmek m�mk�n de�ildir. �lke sanayisinin b�y�k bir b�l�m� tar�ma dayal� olup bunun ba��nda tekstil sanayi gelmektedir.
G�da sanayi ise un, �eker, �ekerleme, bisk�vi, makarna, konserve, pirin� ve bunlara dayal� �nemli yat�r�mlardan olu�maktad�r.
M�s�r'da tamamen montaja dayal� bir otomotiv sanayi bulunmaktad�r. D�nyada mevcut b�y�k otomotiv fabrikalar�n�n �r�nleri montaj yoluyla M�s�r'da imal edilmektedir. �lkede 3'� kamu, 13'� �zel sekt�re ait olmak �zere toplam 16 adet otomotiv montaj fabrikas� faaliyet g�stermektedir. �ahin ve Do�an marka T�rk mal� otomobiller de M�s�r'da �retilmektedir.

Petrol
M�s�r'�n petrol �retimi, 1998'de 1997'ye g�re y�zde 3 oran�nda azalarak (g�nde 880.000 varil) 44.500 milyon tondan 43.200 milyon tona inmi�tir. D�nya petrol fiyatlar�ndaki d���� nedeniyle M�s�r'�n petrol ihra� gelirleri 1998 y�l�nda bir �nceki y�la nazaran y�zde 48 oran�nda azalarak 1.292 milyon dolardan 676.5 milyon dolara gerilemi�tir.

Do�algaz
M�s�r'da kesin belirlenmi� 53 trilyon metrek�p, tahmini 76 trilyon metrek�p do�algaz rezervinin oldu�u tespit edilmi�tir. M�s�rl� yetkililerin yapt�klar� a��klamaya g�re, �lkenin di�er yerlerinde yap�lan �al��malar tamamland���nda toplam do�algaz rezervlerinin 120 trilyon metrek�pe ula�aca�� tahmin edilmektedir. M�s�rl� yetkililer, �lkelerinin 25 y�ll�k s�rede 6 trilyon metrek�p do�algaz t�ketti�ini ifade etmektedir.

Yabanc� yat�r�mlar
M�s�r, do�rudan yat�r�m yap�labilecek bir �lkedir. Askeri konulara ili�kin yat�r�mlar ile t�t�n mamulleri d���nda kalan alanlarda yabanc� sermaye yat�r�m yapabilmektedir.
Yabanc� sermayenin yo�unla�t��� yat�r�m alanlar� aras�nda petrol-do�algaz arama ve ar�tma tesisleri ilk s�ralarda yer almaktad�r.
Serbest b�lgelerdeki yat�r�mlar b�lgesine g�re 20, 10, 5 y�l� gibi s�relerle vergiden muaf tutulmaktad�r.

DI� T�CARET
Liberal ekonomik politikalar izleyen M�s�r'da �zel sekt�r�n �nc�l���nde yat�r�mlar ve �retim te�vik edilerek d�� ticaret �eki�li kalk�nma modeli benimsenmi�tir. �hracat yapanlara kolayl�k sa�layan M�s�r h�k�meti, 2001 y�l ba��nda ihra� kayd�yla �retilen �r�nlerden al�nan vergilerin kald�r�laca��n� a��klam��t�r.
M�s�r'�n 1995 y�l�nda D�nya Ticaret �rg�t�'ne kat�lmas�yla daha �nceden ba�latt��� d�� ticarette liberalle�me program� �er�evesinde t�m ithalat yasaklar� listesi iptal edilmi�tir. Ancak baz� tekstil �r�nlerinde yasaklar devam etmektedir, yirmiyi a�k�n tekstil �r�n�n�n girmesi yasakt�r. �reticileri korumak ad�na �zellikle �retimi i�erde yap�lan �r�nlerin g�mr�kleri y�ksek tutulmaktad�r. Bu durumdan �reticiler memnun kal�rken, t�keticiler pahal� t�kettikleri i�in �ik�yet�idir.
Tar�m sekt�r�yle ilgili olarak da h�k�met, g�bre, yem ve zirai ila�lardaki korumalar�n bir k�sm�n� kald�rm�� durumdad�r.
M�s�r'�n d�� ticaret hacmi her ge�en y�l artmaktad�r. Ekonomide g�r�len geli�me ve artan n�fusa paralel olarak yurti�i pazardaki talep geni�lemesi nedeniyle ithalat, ihracata nazaran daha h�zl� bir b�y�me g�stermi�tir.
�lkenin d�� ticareti daha ziyade Avrupa Birli�i piyasalar�na ve Kuzey Amerika �lkelerine y�nelmi� durumdad�r. Son y�llarda Asya �lkelerinin pay� giderek artm��t�r.

BA�LICA �HRA� �R�NLER�
�lkenin ihrac� i�indeki en b�y�k pay petrol ve petrol �r�nlerine aittir ve bunu s�ras�yla pamuk ipli�i, tekstil �r�nleri ve konfeksiyon, m�hendislik hizmetleri ve metal�rji �r�nleri, di�er tar�m �r�nleri, ham pamuk izlemektedir.

BA�LICA �THAL �R�NLER�
G�da maddeleri, demir-�elik �r�nleri, makineler, k���t ve k���t �r�nleri, ula��m ara�lar�, makineler, canl� hayvan, g�da ve i�ecekler, ya�lar ve mineraller, yak�t ve madenler, kimyasallar, kau�uk ve deri, orman �r�nleri.


T�RK�YE-MISIR T�CAR� �L��K�LER�
T�rkiye ile M�s�r aras�ndaki ekonomik ve ticari ili�kiler 1976 y�l�nda yap�lan Ticaret Anla�mas� �er�evesinde y�r�t�l�rken iki �lke ticaret hacmi 1989'dan beri s�rekli artmaktad�r.
Serbest Ticaret Anla�mas� ile birlikte T�rkiye-M�s�r ticaret hacminin 2 milyar dolara ��kmas� beklenmektedir. Bu anla�ma ayr�ca T�rkiye'nin �n�ne G�ney ve Do�u Afrika �lkelerini de i�ine alan 19 �lkeden olu�an 300 milyon n�fusluk bir pazar a�acakt�r.
M�s�r piyasas�, demir-�elik �r�nleri (M�s�r'�n 1999 y�l� ithalat� 1 milyar 300 milyon dolar), kimyasal maddeler, g�da maddeleri, oto yedek par�alar�, makine ve aksamlar� i�in T�rk ihracat��lar�na geni� bir pazar olana�� sunmaktad�r. ��nk� �lke yollar�nda ula��ma ��kan ta��t ara�lar�n�n �o�unlu�u eski model ara�lar olup hepsinin de b�y�k �l��de yedek par�aya ihtiyac� vard�r. Di�er geli�mi� Bat� ve Do�u �lkelerine g�re T�rkiye ile mesafenin yak�n olu�u �lkemiz i�in b�y�k avantajd�r. Zaten T�rk �r�nleri M�s�r'da kalite ve fiyat y�n�nden aranmaktad�r. M�s�r'da �zellikle otomotiv, g�da ve kimyevi maddelerde T�rk mal� imaj� yarat�lm��t�r.
T�rkiye'nin, M�s�r'a olan ihracat� 2001 Ocak-Temmuz d�neminde, bir �nceki y�l ayn� d�nemine g�re %30 oran�nda artm��t�r.

YILLARA G�RE T�RK�YE-MISIR DI� T�CARET� (Bin Dolar)
YILLAR   �HRACAT  �THALAT   HAC�M        DENGE
1996        316.224      272.387      588.611         43.837
1997        304.454      398.892      703.346 -      94.437
1998        474.229      392.959      867.188        81.720
1999        467.413      108.977      576.390        358.436
2000        370.183      140.000      510.183        230.183
Kaynak: D�� Ticaret M�ste�arl���-Devlet �statistik Enstit�s�

MISIR'IN T�RK�YE'YE �HRACATI
Ham petrol, bit�menli minerallarden �retilen ya�lar, pamuk, pamuk ipli�i, pirin�, kok ve ta� k�m�r�, madenler, cam elyaflar, al�minyumlu plaka, levha ve �eritler, i�lenmemi� al�minyum

MISIR'IN T�RK�YE'DEN �THALATI
�r�lmemi� giyim e�yas�, demir-�elik, binek otomobilleri, baklagil, kuru sebzeler, kabuklu meyveler, bu�day unu, portland ve curuf �imentosu, sabun, kau�uktan haval� yeni d�� lastikler, ka��t ve karton, sentetik lif ipli�i, otomotiv ve sanayi mamulleri, oto yedek par�as�, cam ve cam e�ya.
�ok say�da T�rk firmas� M�s�r pazar�na girmek i�in Kahire'de b�ro a�maktad�r.

Afrika k�tas�ndaki �lkelerle yap�lacak ticarette M�s�r'�n �nemli katk�lar�n�n olaca�� beklenmektedir. M�s�r piyasas�nda yeni ve yenileme yat�r�mlar�na ihtiya� duyulmaktad�r.

M�s�r'da yat�r�m yap�lacak �nemli i� alanlar� aras�nda elektronik, s�permarket, demiryolu ekipmanlar�, enerji, plastik, k���t, g�da, ambalaj sanayi, tekstil, konfeksiyon makineleri, t�bbi alet ve cihazlar, spor malzemeleri, hava ve su kirlenmesine kar�� kullan�lan alet ve cihazlar, un de�irmenlerinin modernizasyonu ve yeni un fabrikalar�n�n kurulmas� say�labilir.

COMESA Z�RVE TOPLANTISI
21 Afrika �lkesi (Bu �lkelerin toplam n�fusu 380 milyon/1998, toplam Gayri Safi Milli Has�las� 165.850 milyon dolar/1998, toplam ithalat� 44.976 milyon dolar/1998, toplam ihracat� 23.134 milyon dolar/1998) bir araya gelerek Common Market for Eastern and Southern Africa (COMESA) ad� alt�nda yeni bir olu�um ba�latm��lard�r. �lk COMESA zirvesi 28-29 �ubat 2000 tarihinde Kahire'de yap�lm��t�r.
Zirve sonunda;
�ye �lkeler aras�nda ileti�imin geli�tirilmesi, �ye �lkelerde �zel sekt�r yat�r�mlar�n�n art�r�lmas� i�in gerekli deste�in verilmesi, yasalar aras� benzerli�in sa�lanmas�, ortak Afrika Merkez Bankas� ve ortak meclis kurulmas�, yat�r�mlar�n art�r�lmas� ve ticaretin kolayla�t�r�lmas� i�in deniz, kara, hava ula��m�n�n geli�tirilmesi, Birli�e �ye �lkeler aras�nda serbest ticaret alan� kurulmas�, �ye �lkelerin 2001 y�l�nda ortak g�mr�k oranlar�n� tespit etmeleri ve 2004 y�l�ndan itibaren g�mr�klerin birle�tirilmesi kararla�t�r�lm��t�r.
M�s�r, Bat�l� �lkelere yak�nl���, yeti�mi� insan g�c�, do�al kaynaklar�n zenginli�i, altyap� yat�r�mlar� dikkate al�nd���nda COMESA'n�n kilit �lkesidir.
COMESA toplant�s� M�s�r'�n 21. y�zy�lda izleyece�i ekonomik ve siyasi rotan�n ne olaca��na ve k�reselle�me olgusuna s�cak bakt���na dair �nemli ipu�lar� vermektedir.